Güvenlik Rölelerinin Avantajları ve Rolü

Rolü:
Bir güvenlik rölesinin en önemli işlevi, yüksek derecede güvenilir bir güvenlik kontrol devresi oluşturmakdır. Kendisinde veya harici ekipmanlarda arıza meydana geldiğinde sistemin güvenli bir duruma (genellikle durma) geçmesini sağlayarak personel ve ekipmanın güvenliğini korur.

Normal rölelerden farklı olarak, güvenlik röleleri "hata-güvenli" prensibine göre tasarlanmıştır. Bu, iç arızalar meydana gelse bile (örneğin kontak yapışması, bobin yanması, yay kırılması vb.) çıkışın zorunlu olarak kesileceği ve böylece kontrol edilen ekipmanın tehlikeli şekilde çalışmaya devam etmeyip duracağı anlamına gelir.

Ana İşlevler:
1. Zorlanmış yönlendirme kontağı yapısı
Bu, güvenlik röleleri ile normal röleler arasındaki en temel farktır. İçerisinde özel bir mekanik kilitleme yapısı bulunur ve bu yapı, açık konumda olan kontaklar ile kapalı konumda olan kontakların aynı anda kapanmamasını garanti eder.

Çalışma prensibi: Bobin enerjilendiğinde, normalde açık kontak kapanır ve normalde kapalı kontak açılır. Normalde açık kontaklar bir arıza nedeniyle (örneğin kontak erime kaynaklanması) açılamazsa, iç mekanik kilitleme normalde kapalı kontakların kapanmasını engeller. Bu sayede güvenlik kontrolleri sırasında (örneğin sıfırlamadan önce devrenin test edilmesi gibi), kontrol sistemi normalde kapalı kontakların kapalı olmamasını tespit ederek arızayı belirleyebilir ve böylece ekipmanın çalışmasına engel olur.

Amaç: Kendi kontak arızalarını aktif olarak tespit etmek ve kontak yapışması nedeniyle oluşan güvenlik fonksiyonu başarısızlığını önlemek.

2. Yedeklilik ve kendini izleme
Yedekli tasarım: Genellikle bir güvenlik rölesinin içinde iki veya üç adet bağımsız röle devresi bulunur. Bunlar birlikte çalışarak çıkışın kontrolünü sağlar. Son güvenlik çıkışı, tüm iç röleler normal çalıştığında bağlantıya geçer. Bunlardan herhangi biri arızalandığında, tüm çıkış kesilir.

Kendini izleme: İç kontakların durumunu (zorlanmış rehberlik prensibini kullanarak) ve giriş sinyallerinin mantıksal ilişkisini izleyerek, güvenlik rölesi sürekli olarak kendini tanıyabilir. Bir anormallik tespit edildiğinde, hemen kilitlenir ve çıkışını keser.

3. Çift kanallı giriş

Çoğu güvenlik rölesi, acil durdurma butonları, güvenlik kapı anahtarları, ışık perdesi gibi güvenlik cihazlarını bağlamak için iki bağımsız giriş kanalıyla (örneğin, CH1 ve CH2) tasarlanmıştır.

4. Amaç:

Kısa devre tespiti: İki giriş sinyal hattı arasında bir kısa devre meydana gelirse, güvenlik rölesi bunu mantıksal değerlendirme ile tespit edebilir. Örneğin, bir acil durdurma butonuna basıldığında teorik olarak her iki kanal da aynı anda açılmalıdır. Eğer yalnızca biri açılır ve diğeri kısa devre nedeniyle "açık" konumda kalırsa, röle bunu bir arıza olarak değerlendirir ve sistemi kilitler.

Güvenilirliği artırır: Çift kanal, yedeklilik sağlar. Bir kanal arızalanırsa bile, diğer kanal hâlâ güvenlik fonksiyonlarını tetikleyebilir.

5. Güvenilir manuel sıfırlama fonksiyonu
Güvenlik koşulları geri yüklendikten sonra (örneğin, acil durdurma butonu sıfırlandığında veya güvenlik kapısı kapatıldığında), güvenlik rölesi otomatik olarak çıkışa devam etmez. Bunun yerine ayrı ve açık bir "Sıfırla" butonu veya sinyal ile manuel olarak sıfırlanması gerekir.

Amaç: Operatörün, ekipmanın yeniden başlatılabilmesi için sahada güvenlik durumunu kişisel olarak onaylamasını ve aktif olarak sıfırlama işlemini yapmasını sağlamaktır. Bu, tehlike ortadan kalkmamışken cihazın yanlışlıkla yeniden başlamasını önler.

6. Durum göstergesi
Güvenlik röleleri genellikle çoklu LED gösterge ışıklarıyla (örneğin, güç, giriş kanal durumu, çıkış durumu, arıza durumu vb.) donatılmıştır ve bu ışıklar sistem durumunun hızlıca teşhis edilmesini, arıza tespiti ve bakım işlemlerinin kolaylaştırılmasını sağlar.